Το υδρογόνο μέσα στις μη γνώριμες δυνάμεις.

Στις κλίμακες μεγέθους των ατομικών πυρήνων και σε ακόμα μικρότερες, δύο ασυνήθιστες δυνάμεις μπαίνουν στο παιχνίδι των αλληλεπιδράσεων μεταξύ των στοιχειωδών σωματιδίων της ύλης. Αυτές ονομάζονται ασθενής και ισχυρή δύναμη.

Η ασθενής δύναμη οδηγεί στην διάσπαση των νετρονίων και πολλών άλλων σωματιδίων, όπως των πιονίων και των μιονίων τα οποία συναντώνται συχνά στις κοσμικές ακτίνες. Στη συνήθη ύλη που βρίσκεται γύρω μας, η διάσπαση των νετρονίων αποτελεί πολλές φορές τη βάση της εμφάνισης ραδιενέργειας στη φύση.

Η ασθενής δύναμη είναι υπεύθυνη και για την καύση του υδρογόνου στο κέντρο των αστέρων. Εκεί, το υδρογόνο, το ελαφρύτερο στοιχείο της φύσης, μετατρέπεται στο δεύτερο πιο ελαφρύ στοιχείο, το ήλιο. Στο πολύ θερμό και πυκνό κέντρο των αστέρων, κοινοί πυρήνες υδρογόνου (πρωτόνια) έρχονται τόσο κοντά ώστε να σχηματίσουν έναν βαρύτερο πυρήνα υδρογόνου -«βαρύ υδρογόνο» ή δευτέριο- ο οποίος αποτελείται από ένα πρωτόνιο και ένα νετρόνιο.Προκειμένου να συμβεί αυτό το πρώτο βήμα της μετατροπής του υδρογόνου σε ήλιο χρειάζεται η ασθενής δύναμης, καθώς ένα πρωτόνιο μετατρέπεται σε νετρόνιο. 

Η ισχυρή δύναμη είναι υπεύθυνη για τη συγκράτηση των κουάρκ μέσα στα πρωτόνια, τα νετρόνια και τα άλλα σωματίδια, συμπεριλαμβανομένων των πιονίων. Επίσης, εμποδίζει τα πρωτόνια του πυρήνα να απομακρυνθούν το ένα από το άλλο λόγω των απωστικών δυνάμεων που δημιουργούν τα ομώνυμά φορτία τους. Αυτό συμβαίνει επειδή η ισχυρή δύναμη είναι περίπου 100 φορές μεγαλύτερη από την ηλεκτρομαγνητική.

Η ισχυρή δύναμη είναι αυτή που συγκρατεί και τα κουάρκ μέσα στα μεγαλύτερα σωματίδια. Γι' αυτό το λόγο τα κουάρκ ποτέ δεν εμφανίζονται μεμονωμένα. Αυτό συμβαίνει διότι, καθώς προσπαθούμε να απομακρύνουμε τα κουάρκ το ένα από το άλλο, η δύναμη γίνεται μεγαλύτερη. Αυτό είναι ένα φαινόμενο εντελώς αντίθετο από τα πιο γνωστά φαινόμενα της βαρύτητας και του ηλεκτρομαγνητισμού, όπου οι δυνάμεις εξασθενούν με την αύξηση της απόστασης.

Πηγή: physics.ntua.gr